ياران جوان

واقعه ي عاشورا

حماسه سازي جوانان در حساس ترين واقعه جهان که در سال شصت و يک هجري به وقوع پيوسته است ، بسيار واضح و روشن است. اکثريت قهرمانان کربلا را جوانان تشکيل داده اند، جوانان شهيد بني هاشم در کربلا، که شش نفرشان از فرزند اميرالمؤمنين عليه السلام و بقيه فرزندان امام حسن مجتبي، امام حسين، حضرت زينب و عقيل عليهم السلام بودند، نقش ويژه اي در خلق اين حماسه داشتند.

1. عباس بن علي عليه السلام

در فضيلت حضرت عباس عليه السلام همين بس که امام صادق عليه السلام مي فرمايد:
عمويم عباس داراي بصيرتي نافذ و ايماني محکم و پايدار بود و در رکاب امام حسين عليه السلام جهاد نمود و نيکو مبارزه کرد، تا به شهادت نائل آمد. (1)
امام سجاد عليه السلام در فضل حضرت ابوالفضل مي فرمايد:
خدا عمويم عباس را رحمت کند! او خود را فداي برادرش حسين عليه السلام کرد؛ تا اين که هر دو دست او قطع شد و خداوند به او همانند جعفر طيار، دو بال عطا فرمود که در بهشت با فرشتگان پرواز کند. براي عباس در بهشت درجه اي است که تمام شهدا در قيامت به آن درجه غبطه مي خورند.(2)
ابن فندق مي گويد: ابوالفضل عباس هنگام شهادت 34 سال داشت. (3) او جواني بسيار رشيد و علمدار و پرچمدار امام حسين عليه السلام بود. در شهادت او امام حسين عليه السلام فرمود:
برادر با رفتنت کمر من شکست و صبرم تمام شد.(4)

2. علي بن الحسين عليه السلام

حضرت علي اکبر عليه السلام در اوايل خلافت عثمان متولد شد. او از جد بزرگوارش حضرت علي عليه السلام روايت نقل کرده است. مادر آن حضرت ليلا بوده است. در روز عاشورا هنگامي که از پدرش اذن جنگ طلبيد، امام عليه السلام به او اجازه فرمود و نگاهي محبت آميز به او کرد و سر خود را پايين افکند. اشک در چشمان مبارکش حلقه زد.آن گاه امام حسين عليه السلام دست به آسمان بلند کرد و فرمود:
خدايا! گواه باش جواني را براي جنگ با کافران به ميدان فرستادم که از نظر جمال و مال و خلق و خوي، شبيه ترين فرد به رسول تو بوده . (5)
مورخان راجع به سن مبارک علي اکبر عليه السلام نظرات مختلفي دارند. عده اي مانند شيخ مفيد (6)، خوارزمي، طبرسي (7)، شيخ صدوق (8) و قاضي نعمان مصري مي گويند: سن مبارک او هنگام شهادت هجده سال بود . عده اي ديگر سن او را موقع شهادت 29 سال مي دانند. (مانند بلاذري (9) و فخر رازي (10)). در هر صورت علي اکبر عليه السلام جواني بسيار خوش سيما و با ملاحت بود که افتخار شهادت در رکاب پدر را پيدا نمود. (11)

3. ابراهيم بن علي

محدث قمي، ابن شهر آشوب و ابوالفرج اصفهاني نام وي را در رديف شهداي کربلا ذکر کرده اند. (12) ابن فندق بيهقي نيز وي را از شهداي کربلا مي داند و مي گويد: ابراهيم هنگام شهادت بيست سال داشت. (13)

4. جعفر بن علي

پدرش اميرمؤمنان حضرت علي عليه السلام و مادرش فاطمه ام البنين است. (14)
ابن شهر آشوب مي گويد:
جعفر بعد از برادرش عثمان وارد ميدان شد و اين اشعار را خواند:
من جعفر صاحب مراتب هستم و فرزند علي، صاحب کرم، که او وصي پيامبر و داراي مرتبه اي بلند است. عمويم جعفر مرا کافي است. حسين را حمايت مي کنم که صاحب فضل و کرم است.
ابوالفرج اصفهاني مي نويسد: جعفر هنگام شهادت نوزه سال داشت.

5. عبدالله بن علي

شيخ مفيد رحمه الله مي نويسد:
هنگامي که پرچمدار کربلا حضرت ابو الفضل عليه السلام به کشته هاي فراوان خودشان نگريست، به برادران مادري خود ( عبدالله ، جعفر و عثمان) گفت: به پيش اي فرزندان مادر! عبدالله وارد ميدان نبرد شد و پس از جنگ شديد و نماياني با هاني بن ثبيت به شهادت رسيد.(16)
ابوالفرج اصفهاني مي گويد:
عبدالله هنگام شهادت 25 ساله بود و فرزند نداشت. (17)

6. عثمان بن علي عليه السلام

مرحوم سماوي مي گويد: عثمان دو سال بعد از برادرش عبدالله به دنيا آمد و مادرش فاطمه ام البنين است . او چهار سال با پدرش و پانزده سال با برادرش بود. (18) ابوالفرج اصفهاني مي گويد:
خولي بن يزيد اصبحي تيري به طرف عثمان پرتاب کرد و مردي از قبيله ي بي ابان دارم ، وي را به شهادت رساند و سر وي را قطع کرد. عمر مبارک او هنگام شهادت 21 سال بود. (19)

7. عبدالله بن مسلم بن عقيل

بدون ترديد آل عقيل در روز عاشورا نقش بسياري ايفا کردند و بالاترين خسارت ها را بر پيکر پوسيده بني اميه وارد ساختند. مشهور است که در کربلا نه تن از آل عقيل از جمله عبدالله بن مسلم به شهادت رسيدند. مادر عبدالله، رقيه، دختر حضرت علي عليه السلام بود. (20) ابن فندق عمر شريف او را هنگام شهادت 26 سال ذکر کرده است. (21)

8. عبدالله بن عقيل

ابوالفرج اصفهاني مادر وي را ام ولد مي داند. در روز عاشورا در رکاب امام حسين عليه السلام روانه ي ميدان شد و جنگيد و عاقبت به دست شخصي به نام عثمان بن خالد و مردي از قبيله ي همدان شهيد شد. (22) ابن فندق سن عبدالله را هنگام شهادت 33 سال ذکر کرده است.

9. عبدالله محسن بن عقيل

ابوالفرج اصفهاني مادر وي را ام ولد ذکر مي کند. او در روز عاشورا شربت شهادت نوشيد. قاتلان وي عثمان جهني و بسر حمداني بودند. (23) ابن فندق عمر او را در موقع شهادت 35 سال ذکر کرده است. (24)

10. جعفر بن عقيل بن ابي طالب

ابوالفرج اصفهاني مادر وي را ام الثغر دختر عامر از قبيله ي کلاب مي داند و بنا به قول ديگري مادر وي خوصا، دختر ثغريه است. (25) ابن فندق سن او را هنگام شهادت 32 سال مي داند. (26)

11. ابوبکر بن علي

نام وي محمد اصغر يا عبدالله است و مادر وي ليلا دختر مسعود بن خالد بن مالک است. در روز عاشورا نبرد جانانه اي کرد و عاقبت به دست مردي از قبيله ي همدان شربت شهادت نوشيد . سن او موقع شهادت بنا به نقل فندق 25 سال بود. (27)

12. محمد بن ابي سعيد بن عقيل

مادر وي ام ولد بوده است. بيهقي سن محمد را هنگام شهادت 27 سال ذکر کرده است. (28)

13. عمرو بن جناده

او فرزند جناده ابن حارث است که بعد از شهادت پدرش در رکاب امام حسين عليه السلام به شهادت رسيد. و سن او هنگام شهادت يازده سال بوده است. (29)

14. محمد بن مسلم بن عقيل

در روز عاشورا همراه بني هاشم و فرزندان ابي طالب ، وارد ميدان شد. و در سن 27 سالگي شربت شهادت نوشيد. (30)

پي نوشت ها :

1- خصال، ص 86؛ ابصار العين، ص 57.
2- ابصار العين، ص 56 و قصه کربلا، ص 346.
3- لباب الانساب، ج 2، ص 397.
4- بحارالانوار، ج 45، ص 42؛ « الآن انکسر ظهري و قلت حيلتي» .
5- بحارالانوار، ج 45، ص 42؛ قصه کربلا، ص 331.
6- شيخ مفيد، ارشاد، ج 2، ص 106.
7- طبرسي، اعلام الوري، ج 1، ص 464.
8- شيخ صدوق، امالي ، ص 226.
9- بلاذري، انساب الاشراف، ج 3، ص 406.
10- شجره مبارکه، ص 72.
11- براي آشنايي بيشتر با شخصيت حضرت علي اکبر عليه السلام ر.ک: خورشيد جوانان .
12- نفس المهموم، ص 328؛ مستدرکات علم رجال الحديث، ج 1، ص 177.
13- لباب الانساب، ج 1، ص 397.
14- ارشاد، ج 2، ص 109؛ اعيان الشيعه، ج 4، ص 129.
15- مقاتل الطالبيين، ص 89؛ لباب الانساب، ج 1، ص 397.
16- طبقات کبري، ج 2، ص 76؛ لهوف، ص 182.
17- مناقب ابن شهر آشوب، ج 4، ص 107.
18- سماوي، ابصار العين، ص 68.
19- المجدي، ص 90.
20- سماوي، ابصار العين، ص 98.
21- لباب الانساب، ج 1، ص 182.
22- مقاتل الطالبيين، ص 97؛ بحارالانوار، ج 45، ص 33.
23- مناقب ابن شهر آشوب، ج 4، ص 106؛ طبري، تاريخ ج 3، ص 331.
24- لباب الانساب، ج 1، ص 397.
25- مقاتل الطالبيين، ص 97، مناقب ابن شهر آشوب، ج 4، ص 105.
26- لباب الانساب، ج 1، ص 397.
27- همان، ج 1، ص 397.
28- ابصار العين، ج 90، مقاتل الطالبيين، ص 97.
29-ابن شهر آشوب، مناقب، ج 4، ص 104.
30- لباب الانساب، ج 1، ص 397.

منبع:کتاب قرآن، حضرت مهدي، جوانان